سلام

 سال 1386 که ازسوی مقام معظم رهبری سال وحدت اسلامی و انسجام ملی نامگذاری شده و همچنین میلاد خجسته پیامبر اعظم را به همه ایرانیان تبریک عرض می کنم

نسل سوم و انقلاب اسلامی

بررسی واقعیات موجود پیرامون نسلهای انقلاب اسلامی مبین این نکته مهم است که بخشی از تفاوت های موجود بین نسل ها کاملاً طبیعی است. آرمان ها، نیازها و احساسات نسل جوان هر جامعه ای با نسل پیش متفاوت است به این معنی که معمولاً نسل های جدید، بخش هایی از دیدگاه های نسل های قبلی را تعدیل می کنند یا تغییر می دهند و برخی مواقع این تغییر و تعدیل ها بسیار جدی است. این تفاوت اگر به درستی شناخته شود و با شیوه های صحیح با آن برخورد گردد، نه تنها عارضه ای به دنبال نخواهد داشت، که موجب پختگی و ارتقای نسلهای آینده خواهد شد. بخش دیگری از این فاصله نه تنها طبیعی که مطلوب است و نشانه تحول خواهی، نوگرایی و سرزندگی نسل جوان می باشد. چنان که از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که فرزندان خود را نه برای امروز بلکه برای بیست سال آینده تربیت کنید؛ یعنی در واقع بیست سال بعد مانند امروز نخواهد بود و فضای معنایی بیست سال بعد نیز با فضای معنایی امروز تفاوت خواهد داشت، بنابراین، دگرگونی در نسل های جدی و تا حد زیادی طبیعی خواهد بود. اما اگر شکاف نسل ها را به معنی انقطاع و انقلاب نسل ها بدانیم، به معنی که پدیده نسل ها ممکن است از مسیر سیلان عادی خود خارج شود و در شرایط خاص دچار دگردیسی ناگهانی شود و این دگردیسی به گونه ای باشد که بتوان از کلمه انقلاب در نسل ها استفاده کرد که در آن تمام مفاهیم، گزاره ها، سلیقه ها و غیره به طور ناگهانی تغییر می یابند، در آن صورت به قطع می توانیم ادعا کنیم که این امر یک واقعیت نیست بلکه یک توهم بیش نخواهد بود. چرا که انقلاب در نسل ها زمانی است که هنجارها و ارزش های قدیمی در حال از بین رفتن باشند و ارزش های جدید نیز وجود نداشته باشد، آن وقت است که جامعه دچار انقلاب می شود. و این امر در جمهوری اسلامی قابل تصور نیست و نخواهد بود. مقام معظم رهبری در تبیین رابطه نسل سوم با انقلاب اسلامی می فرمایند:

« یکى از حرفهایى که امروز محور جنگ روانى دشمن است - که لازم است آن را بگویم - این است که مى‌گویند نسل سوم انقلاب از ایده‌هاى انقلاب جدا شده است! بعد به دنبالش یک فلسفه هم مى‌گذارند -مثل همه‌ى فلسفه‌هاى قلابى و دروغین و جعلى که فقط براى توجیه یک حرف دروغ و غلط درست‌ مى‌کنند تا کسى جرأت نکند بگوید این حرف غلط است- مى‌گویند این حرف متکى به یک فلسفه است! آن فلسفه چیست؟ آن فلسفه این است که همواره در همه‌ى انقلابها، نسل سوم از آن انقلاب رو برگردانده‌اند! حرف دروغ، حرف غلط، حرف چرند! کدام انقلابها را مى‌گویید؟ در سال 1789 در فرانسه انقلاب شده؛ اما نه نسل سوم، نه نسل دوم، بلکه همان نسل اول از انقلاب برگشتند! بعد از چهار، پنج سال، یک حرکت علیه انقلابیونِ اول به وجود آوردند و سه، چهار سال‌ قدرت را قبضه کردند؛ باز بعد از چهار، پنج سال علیه آنها فعالیت شد؛ به سال 1802 که رسید، آن‌چنان ماهیت این انقلاب دگرگون شده بود که کسى مثل ناپلئون‌ توانست بیاید و تاج پادشاهى را روى سرش بگذارد! ... بعد هم تا نزدیک به هشتاد، نود سال رژیمهاى سلطنتى - البته سلطنتهاى گوناگون و سلسله‌هاى مختلف - در فرانسه پابرجا بود، که دایماً در حال جنگ و ابتذال و فساد بودند! آن انقلاب به نسل سوم که هیچ، به نسل دوم هم نرسید؛ چون پایه‌هاى انقلاب، پایه‌هاى سستى بود. امروز بعد از گذشت دو قرن، بعضیها در جمهورى‌ اسلامى خجالت نمى‌کشند؛ مى‌آیند ایده‌هایى که در زمان خودش یک انقلاب را نتوانسته بود به سامان برساند، با تیتر درشت به انقلابیون ایران تقدیم مى‌کنند؛ انقلابیونى که توانسته‌اند عظیم‌ترین انقلاب را با پایه‌هاى مستحکم به وجود بیاورند و سالهاى متمادى آن را در مقابل طوفانها حفظ کنند.

انقلاب اکتبر شوروى هم به نسل سوم نرسید. هنوز شش، هفت سال از پیروزى انقلاب نگذشته بود که استالینیسم سر کار آمد؛...حکومت به اصطلاح کارگرى، که براى طبقات ضعیف تشکیل شده بود، به حکومت استبدادِ مطلق فردى تبدیل شد...بنابراین مسأله‌ى نسل دوم و سوم و این حرفها نبود؛ همان اوایل کار، همه چیز از دست‌ رفته بود. این کدام فلسفه است، با کدام انقلاب تطبیق شده و در کجا تجربه شده که نسلهاى سوم انقلاب، از انقلاب برمى‌گردند؟ نخیر، این بسته به این است که‌ ایده‌ى آن انقلاب چه باشد. اگر ایده‌هاى یک انقلاب بتواند نسل دوم و سوم و دهم را به خاطر اصالت و صحت خود قانع کند، آن انقلاب عمر ابدى خواهد داشت. ایده‌هاى انقلاب اسلامى، ایده‌هایى هستند که عمر ابد دارند. عدالت خواهى هیچ وقت کهنه نمى‌شود؛ آزادى‌خواهى و استقلال‌خواهى هیچ وقت کهنه‌ نمى‌شود؛ مبارزه‌ى با دخالت بیگانگان هیچ وقت کهنه نمى‌شود؛ اینها چیزهایى است که همیشه براى نسلها جاذبه دارد... مطمئن باشند همان شور و هیجان و ایمان و عواطفى که در نسل جوانِ آن روز وجود داشت و توانست آن کار را بکند، در این نسل جوان هم موجود است.»[1]

ادامه دارد

وقتی فرزندان آدم و حوا در دنیای امروز به سن بلوغ نزدیک می شوند، آرام آرام احساس می کنند علاقه دارند با یکدیگر رابطه داشته باشند. این کشش بین دخترها و پسرها گاهی آن قدر جذاب و قوی می شود که بزرگترها را به اضطراب وامی دارد. بر اساس هنجارهای جامعه و دین این رابطه ها باید کنترل شود. برای این منظور باید علت و ریشه این کشش را شناخت. به نظر شما علت گرایش این آدم ها و حواهای جوان و نوجوان به رابطه با جنس مخالف چیست؟

در یک نگاه کلی می توان علل گرایش دختران و پسران به داشتن روابط با جنس مخالف را در امور زیر خلاصه کرد:

1- نوجوان و افکار غیر واقعی:
ذهن آدمی پیوسته آمیزه ای از واقعیت و عدم واقعیت است. آمیزه ای از شناخت واقعی از محیط و شناخت غیر واقعی از آن است. هر چند سنین میانسالی و پس از آن این امکان را می دهد که به این واقعیت ذهنی خویش واقف شود و بپذیرد که آنچه را او می داند و می شناسد تمامی واقعیت نیست بلکه ممکن است چیز یا چیزهایی نیز وجود داشته باشد که او نداند و یا اینکه در محاسبه وارد نکرده باشد. به این لحاظ که انسان در میان سالی اساسا با احتیاط سخن می گوید و با احتیاط عمل می کند.
به سخن دیگر نوجوان به آسانی نمی تواند از ذهن خویش خارج شود و ذهن دیگران را نیز در نظر بگیرد. به همین لحاظ است که در مورد اندیشه و باور خود مطلق عمل کند و باور خود را تقریبا به طور مطلق، درست می پندارد و باعث می شود که کمتر به عواقب عمل خویش و وقایعی که ممکن است در آینده به وقوع بپیوندند، بیندیشد. باور امروز او به طور مطلق راهنمای عمل اوست. این احتمال را کمتر به ذهن خود راه می دهد که ممکن است، اشتباه کنم و یا اینکه در آینده از عمل خویش آسیب ببینم.
یکی از منابع بسیار مهم در تعذیه فکری نوجوانان وجود افکار و شایعات رایج بین آنهاست. افکاری که معمولا در گفتگوهای خصوصی و گاه به صورت حرف های پیش پا افتاده ولی در عین حال قعطی بین نوجوانان رد و بدل می شود. این افکار و اندیشه ها را از طریق گفت و شنودهای مکرر می آموزند و به صورت راهنمای عمل مورد استفاده قرار داده و آن را واقعی و قعطی می پندارند. باورها و عقایدی که درباره روابط دختر و پسر بین نوجوانان رواج دارد از همین طریق به عنوان یک باور مسلم غیر قابل تردید می پذیرند و به ارزشمند بودن آن معتقد می شوند و به تدریج گرایش و تمایل به داشتن دوست پسر یا دوست دختر در او ایجاد می شود. اطمینان و اعتمادی که به سخنان و باورها و افکار دوستان صمیمی و هم سن و سالان خود پیدا می کند بیش از اطمینانی است که به گفته های خانواده و مربیان دارد و آنها را واقعی می پندارد و چون آنها را مطلق و کاملا صحیح تلقی می کند و به عواقب آن نمی اندیشد، به باورها و افکار مقابل نمی اندیشد و برای کشف مطالب جدید و ورود به دنیایی نو، مشتاقانه و به فضای ارتباط جنسی مخالف حرکت می کنند و علی رغم مخالفت احتمالی والدین یا دیگر مربیان در خانواده و جامعه در حرکت خود و اصرار ورزیدن برای داشتن رابطه با جنس مخالف تردید و شکی نمی کنند. و حتی این رفتار را قابل جمع با ارزش های دینی و اخلاقی می دانند و چه بسا به برخی رفتارهای دینی مثل نماز، روزه و سایر عبادات عملا پای بند باشد و درعین حال این رفتار را هم نامطلوب تلقی نکنند و تضادی بین این دو رفتار نبینند و هر دو نوع رفتار از او مشاهده شود.

2- خانواده و شیوه برخورد با نوجوان:
دومین و شاید مهم ترین عامل گرایش نوجوانان و جوانان به داشتن ارتباط با جنس مخالف، خانواده است. خانواده نقش تعیین کننده ای در شکل دهی رفتارهای اجتماعی فرزندان خود دارند. آنها باید در این فکر باشد که فرزندان امروزه با گسترش وسائل ارتباط جمعی و حضور پیدا کردن جوانان اعم از دختر و پسر در اجتماع و گسترش ارتباط زن و مرد با یکدیگر، به سرعت رشد کرده و وارد اجتماع خواهد شد و نیازمند آموزش های خاص و فراوان است و در صورت تسامح مشکلاتی را برای خانواده و جامعه ایجاد خواهد کرد. یکی از مهم ترین مواردی که در زمینه تربیت اجتماعی، باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد آماده ساختن فرزند برای رو در رو شدن با جنس مخالف است. اطلاعات کافی از وضعیت موجود و چگونگی برخورد با جنس مخالف و خطرات احتمالی آن را به نوجوان ارائه نموده با چشمی باز و پر از بصیرت و بینش وارد صحنه اجتماع شده و آمادگی کافی برای مقابله با تنش ها احتمالی داشته باشد. به عبارت دیگر قبل از آن که نوجوان برخی مسائل در زمینه مسائل جنسی و یا ارتباط با جنس مخالف را از دوستان و هم سالان خود بشنود یا ببیند، خانواده باید به تربیت رفتار اجتماعی فرزندان شان همت گمارند این کار مستلزم دو عامل است یکی شناخت صحیح و درست از الگوی مناسب رفتار اجتماعی دوم ارائه صحیح این الگو به فرزند.
از آنجا که معمولا خانواده در یکی از این دو عامل یا در هر دو عامل با مشکل روبرو هستند زمینه گرایش فرزندان به تماس و ارتباط با جنس مخالف را فراهم نموده اند. یعنی گاهی خانواده ها و والدین به خاطر نداشتن یک الگوی مناسب متکی بر ارزش های دینی و اخلاقی به طور صحیح و یا به خاطر ناتوانی در ارائه آن الگوی صحیح به فرزندان خود به دلیل نداشتن رابطه عاطفی و مناسب با آنها، گرایش نوجوان به سخنان و رفتار هم سالان خود بیشتر از گرایش آنها به سخن و ارزش های والدین نموده اند. در واقع افراط و تفریط هایی که خانواده ها در امر ارائه الگوی صحیح و ساختار مناسب اخلاقی و دینی دارند باعث می شود نوجوانان ترسیم دقیقی از چگونگی ارتباط مناسب با جنس مخالف نداشته باشند. برخی از خانواده ها نسبت به ارزش های دینی و اخلاقی کاملا بی توجه هستند و فرزندان خود را کاملا آزاد و به حال خود گذاشته و هیچ کنترلی نسبت به رفتارهای اجتماعی و ارتباطات خارج از خانه وی ندارند و چه بسا خودشان نیز اعتقادی به لزوم رعایت اصول دینی و اخلاقی ندارند و در نتیجه فرزندان شان نیز به حدود اخلاقی و شرعی پایبند نیستند و رعایت آن ها را نوعی محدودیت تلقی می کنند. طبیعی است که اعضای و چنین خانواده هایی ارتباط با جنس مخالف را تنها نامطلوب تلقی نمی کنند بلکه آن را ارزشمند می دانند و به آن افتخار می کنند.
برخی دیگر از خانواده ها برداشت های افراط گونه از قوانین و مقررات اخلاقی و دینی دارند و یا در انتقال اطلاعات و آموزش فرزندانشان در مورد وضعیت و واقعیت جنس مخالف کوتاهی می کنند و حاضر نیستند مسائلی را که در تربیت اجتماعی و یا تربیت جنسی فرزندانشان لازم و ضروری است به آنها آموزش دهند. طبیعی است اگر از قبل و از طریق اعضای خانواده و مربیان دلسوز در یک فضای سالم، آموزش ها و اطلاعات مفید به نوجوان ارائه شود با رسیدن فرد به مرحله بلوغ جنسی و بیداری غریزه جنسی در صورت بروز برخی آشفتگی ها، راه مقابله با آن را خواهد دانست و در کنترل و تعادل جنسی به آن نقش مثبتی ایفا خواهد کرد. نه آن که برای اطلاع یافتن از حقیقت مطلب و براساس حس کنکجاوی، در مسیر خطا قرار گیرد و فریب برخی عوام فریبی ها و مسیرهای گول زننده دوستان ناباب و افراد سودجو بخورند.

3- فقدان روابط عاطفی مناسب بین والدین و نوجوان:
خانواده ها باید شرائطی را فراهم آورند که فرزندان شان بتوانند به آسانی افکار و تمایلات خویش و مشکلات و تعارضات خود را با والدین یا دیگر اعضای خانواده خویش در میان بگذارند. خانواده ای که در آن احساس بیگانگی و تنهایی می کند و کسی را به عنوان هم راز و هم سخن و هم کلام نیابد، نمی توان آن را خانواده مطلوبی به لحاظ تربیتی به شمار آورد. و متأسفانه برخی والدین، شرائط را به گونه ای ایجاد می کنند که فرزندان شان نمی تواند در یک موقعیت آرام و مناسب با آنها به گفتگو بنشیند. برای چنین فضایی زمینه را برای ایجاد ارتباط عاطفی نوجوان با فردی خارج از خانواده فراهم نموده و او را هم راز و دلسوز خود انتخاب خواهد کرد که آغاز مشکلات خواهد شد.
در حقیقت در چنین خانواده هایی نوجوان و جوان جرأت اظهار عقیده و بیان مشکلات خود را ندارد. برخی از پدران سلطه و اقتدار خود در این می دانند که با چهره اخم آلوده و خشن در خانه حضور پیدا نموده و از هر گونه مکالمه دوستانه و ارتباط عاطفی مناسب با فرزندان شان اجتناب ورزند و معتقدند نباید به فرزندان خود رو بدهند و آنها را نسبت به خود اصطلاحا پر رو کنند. به همین دلیل به گونه ای رفتار می کنند که فرزند بین خود و او لایه ای بسیار محکم و غیر قابل نفوذ احساس می کند.
والدینی که سعی می کند سلطه خشونت بار خود را به هر قیمتی که شده، حفظ کنند و فرزندانی که در خانه، دوستی برای خود نمی یابند و کینه و خشونتی مستمر را در دل می پرورانند جذب روابط عاطفی با افرادی بیرون خانواده می شوند یا رابطه با جنس مخالف را ترجیح می دهند.

4- فقدان شرائط مناسب برای ازدواج:
بدون شک یکی از غرایز به ودیعه گذاشته شده در انسان غریزه جنسی اوست که هم پسران و هم دختران با رسیدن به مرحله بلوغ جنسی، باید با بهره گرفتن از امکانات و شرائط مناسب بتوانند به این غریزه پاسخ مثبت داده و ارضاء نمایند و گر نه به انحراف کشیده می شود و از مسیر خود فاصله خواهد گرفت. غریزه جنسی یک نیاز همگانی است که اگر به طور صحیح تأمین نشود، خطرناک شده و پیامدهای بدی را به دنبال خواهد داشت. گسترش ارتباطات و حضور دختر و پسر در جامعه و مجامع علمی و دانشگاهی این نیاز را تشدید کرده و احساس نیاز را مضاعف می کند و از طرف دیگر چون شرائط فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی برای ازدواج (یعنی تأمین معقول و مشروع این غریزه) فراهم نیست نوجوان و جوان برای تأمین این نیاز به ارتباط با جنس مخالف تمایل پیدا کرده و اگر پای بند اصول اخلاقی و ارزشی و دینی نباشد این ارتباط گسترش پیدا خواهد کرد و به عنوان یک مشکل و گاهی معضل اجتماعی و فرهنگی در سطح جامعه مطرح می شود. امید است با فراهم شدن شرائط و امکانات برای ازدواج و گسترش فرهنگ آن بین خانواده ها و تمهیداتی که سازمان ها و نهادهای اجتماعی می توانند تدارک کنند از این روابط نامطلوب بین دختر و پسر در سطح جامعه، اندکی کاسته شود

بدون تردید امروز، برنده ترین اسلحه دشمن تهاجم فرهنگی به حساب می آید. به عنوان نمونه به این دو گزارش توجه شود:
1. به گفته یک مقام آگاه در حال حاضر 97 ماهواره متلعق به 15 کشور جهان برای مردم ایران برنامه های تلویزیونی پخش می کنند که برخی از این ماهواره ها بیش از 200 کانال تلویزیونی را به صورت دیجیتال پخش می کنند. این منبع آگاه افزود از این تعداد 600 شبکه تلویزیونی در سازمان صدا و سیما و برخی نهادهای نظامی، فرهنگی و اطلاعاتی، مونیتور می شود، بنابراین گزارش از این تعداد شبکه، 11 شبکه آن به زبان فارسی است و اکثر آنها علیه نظام اسلامی ایران و هنجارهای فرهنگی و اجتماعی برنامه پخش می کنند. (هفته نامه بصیرت، سال نهم، شماره 26، 10/2/82، ص 4؛ مجله مبلغان، شماره 43، 1426، ص 25)
2. صهیونیست معروف «نتانیاهو» گفت: «برنامه های ماهواره، به مثابه یک نیروی شورشی بسیار مؤثری عمل می کنند؛ بچه های ایرانی مسلما لباس های زیبای را خواهند خواست که در شوهای تلویزیونی می ببنند. آنها استخرهای شنا و شیوه زندگی فانتزی خواهند خواست». (روزنامه جمهوری اسلامی 23/6/1381؛ مجله مبلغان، همان)
و هم چنین «6/1 ترلیون بیت، تبادل روزانه اطلاعات در دنیای اینترنت است» وطی یک سال گذشته (82) سایت های فاسد و خشونت آمیز 70% افزایش یافته است». (اصغر جدائی، آمارها پرده بر می دارند، قم، چاپ اول، 1383، ص 186-187)
قابل انکار نیست که آثار سوء این تبلیغات گربیان جامعه ما، خصوصا برخی جوانان را نیز گرفته است، حال باید پرسید کدامین مکتب، و با ارایه چه طرحی و برنامه ای شعله های سوزان این فاجعه را مهار می کند؟
قرآن و اهل بیت علیهم السلام طرح و برنامه خود را در این زمینه در دو بخش ارائه می دهد:

پیشگیری از فساد و تهاجم فرهنگی

عوامل بازدارنده و از بین برنده گناه

البته عواملی نیز بین دو گروه بالا مشترک هستند که در این مقاله به بخشی از گروه پیشگیری از فساد توجه می شود و در شماره های بعد به دیگر عوامل.

    پیشگیری از فساد و تهاجم فرهنگی
برای حفظ جان انسان ها و سلامت جامعه، پیشگیری مقدم بر درمان است.
کنترل اندیشه
امامان معصوم علیهم السلام به عنوان مفسران اصلی قرآن برای پیشگیری از گناه و فساد بر تقویت و تحکیم باورها و اندیشه ها تأکید می کردند. فردی خدمت حضرت امام حسن علیه السلام (یا امام حسین علیه السلام) شرفیاب شد و گفت: من مرد گناه کاری هستم و نمی توانم گناه را ترک کنم. مرا پند دهید. حضرت فرمود: «پنج کار را انجام بده، آن گاه هر چه می خواهی گناه کن. جایی را پیدا کن که خداوند تو را نبیند و هر چه می خواهی گناه کن. هنگامی که ملک الموت نزد تو می آید تا تو را قبض روح کند او را از خود دور کن. و هر چه می خواهی گناه کن. هنگامی که مالک (دوزخ) تو را به درون آتش وارد می کند، در آتش نرو و هر چه می خواهی گناه کن». (محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، بیروت، ج 78، باب 20، حدیث 7)
این روایت کاملا اندیشه سازی می کند که باور کنیم این جهان محضر خداوند است و جهان را پایانی بنام قیامت و در آن بهشت و جهنمی است. آن هم بعد از حسابرسی دقیق به تمام اعمال حتی ذره ها.
کنترل چشم و گوش
قرآن انسان را در برابر تمامی اعضای خود مسؤل می شمارد و سخت به او هشدار می دهد، که در برابر کارکرد هر یک از آنها باید جوابگو باشد، قرآن کریم در این باره می فرماید: « وَ لا تَقْفُ ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ کُلُّ أُولئِکَ کانَ عَنْهُ مَسْؤُلاً ؛ و چیزى را که بدان علم ندارى دنبال مکن زیرا گوش و چشم و قلب همه مورد پرسش واقع خواهند شد ». (اسراء، 36)
قرآن درباره چشم تأکید جداگانه ای دارد چرا که استفاده نامطلوب از آن، در جهت دامن زدن به آتش شهوت و تهییج نابجا و خطرناک غریزه جنسی، سخت و خطرآفرین است لذا قرآن می فرماید: «قُلْ لِلْمُؤْمِنینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِکَ أَزْکى‏ لَهُمْ إِنَّ اللّهَ خَبیرٌ بِما یَصْنَعُونَ*وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاّ ما ظَهَرَ مِنْها ؛ به مردان با ایمان بگو دیده فرو نهند و پاکدامنى ورزند که این براى آنان پاکیزه‏تر است زیرا خدا به آنچه مى‏کنند آگاه است. و به زنان با ایمان بگو دیدگان خود را [از هر نامحرمى] فرو بندند و پاکدامنى ورزند و زیورهاى خود را آشکار نگردانند مگر آنچه که طبعا از آن پیداست». (نور، 30-31)
نکاتی در آیه قابل دقت است:
1- با این که مسأله حرمت نگاه مشترک بین مردان و زنان است برای تأکید بیشتر دو خطاب جداگانه آمده، یک بار خطاب به مردان و بار دیگر روی سخن با زنان است.
2- خطاب اول به مردان است شاید رازش این باشد که تأثیرپذیری مردان از نگاه بسیار بیشتر از زنان است و پاکی چشم مردان باعث کنترل آرایش ها و عشوه گری های زنان که برای جلب نگاه مردان است، می شود.
3- آخرین نکته این است که فلسفه این دستور پاکیزه شدن روح و روان انسان هاست «ازکی لهم»
در منابع روائی از نگاه به نامحرم، تعبیر به زنای چشم، تیر مسموم شیطان، و ... شده است. از امام هفتم درباره آین آیه «یا ابت استأجره ... »سخن دختر شعیب که گفت: ای پدر! موسی را اجیر کن که بهترین اجیر، انسان قدرتمند و امینی است» فرمود: «حضرت شعیب به دخترش گفت: دخترم! قدرت موسی را از بلند کردن سنگ بزرگ دریافتی، اما امانت وی را چگونه شناختی؟ دختر جواب داد: هنگامی که به طرف خانه می آمدیم در آغاز من جلوی او راه می رفتم، ولی او از من خواست که پشت سرش راه بروم و گفت: هر گاه من راه را اشتباه رفتم به من تذکر بده؛ چرا که مردمی هستیم که به پشت زنان نگاه نمی کنیم». (حر عاملی، وسائل الشیعه، داراحیاء التراث، ج 14، ص 145)
علی علیه السلام فرمود: « نعم صارف الشهوات غض الابصار؛(محمدی ری شهری، میزان الحکمه، مکتبه الاعلام الاسلامی، ج 1، ص 72) چشم پوشی از نگاه (به نامحرم) عامل خوبی برای بازدارندگی از شهوت است».
کنترل ارتباط و سخن
قرآن برای پاس داری از حریم پاکی و جلوگیری از انحرافات، رعایت ضوابطی را در روابط مرد و زن ضروری دانسته و آزادی مطلق و بدون قید و دوستی ها و عسق بازی های مصطلح امروزی را ناپسند و مردود شمرده است (در مورد ازدواج های عشقی به این تحقیق توجه کنید:
دکتر«اسنل پنتی» کارشناس بزرگ امریکایی در امر زناشویی این عبارت را منتشر کرد: به خاطر عشق ازدواج نکنید، ازدواج عشقی، زهرآگین ترین نوع ازدواج است. این کارشناس که سی سال است منحصرا به پرونده ها ازدواج و طلاق در شهرهای بزرگ و پر جمعیت آمریکا و دیگر کشورهای جهان رسیدگی می کند درباره علت طلاق می گوید: افسانه عشق یکی از مخرب ترین اختراعات بشر است. در آمریکا ازهر صد ازدواج عشقی 93 تای آن با شکست دردناک روبرو شده اند و در فرانسه وضع بدتر است، عمر متوسط ازدواج عشقی 5/3 ماه است در آمریکا از هر پنج فقره جنایت یک فقره اش محصول مرافعات کسانی است که به واسطه عشق ازدواج کرده اند. (علوم جنایی، ج 2، ص 1016، فساد سلاح تهاجم فرهنگی، سید محمود مدنی، ص 300) و همین طور ارتباط نامه ای و تلفنی نامناسب را روا نمی دارد. اسلام صحبت کردن زن و مرد را در مورد ضروری و در جریان رسیدگی به کارهای روز مره زندگی اجازه داده، اما برای پیشگیری از پیامدهای سوء احتمالی، سفارش نموده که با ناز و عشوه گری و طنازی سخن نگوئید، در این باره می خوانیم: «فلا تخضعن بالقول فیطمع الذی فی قلبه مرض و قلن قولا معروفا؛ (احزاب، 32) به گونه ای هوس انگیز(با مردان نامحرم) سخن نگوئید تا بیماردلی در شما طمع نکند، و به گونه ای شایسته و معمولی سخن بگویید».
گاه جنایت بزرگ از یک شوخی نابجا و ارتباط ناروا به وجود می آید. پرونده های فراوانی در داخل کشور وجود دارد که یک عشوه گری یا طنازی حرف زدن باعث ارتباط نامشروع و سرانجام قتل شوهر و یا قتل های دیگر شده است.
در حدیثی می خوانیم : «کسی که به حرام دستش را به دست زنی برساند، چون به صحرای محشر در آید، دستش بسته باشد، و کسی که با زنان نامحرم، خوش طبعی، شوخی و مزاح کند، خداوند در عوض هر کلمه، هزار سال او را در محشر حبس می کند، و اگر زنی راضی باشد که مردی به حرام او را در آغوش بگیرد، ببوسد یا به حرام با او ملاقات نماید و یا با او خوش طبعی کند، بر او نیز گناهی همانند مرد است». (علامه مجلسی، عین الحیوه، ص 140)

ازدواج موقت

واقعیت این است که جوانان ما در زمان کنونی از سه جهت آماج مشکلات و گرفتاری ها می باشند: از طرفی ادامه تحصیلات تا سن بیست سالگی بلکه بالاتر امری است ضروری، و از سوی دیگر راه یافتن به بازارکار و آماده نمودن زمینه مالی ازدواج فرصتی طولانی می طلبد، و از جانب سوم غریزه جنسی در دنیایی پر از تهییج و تحریک و فیلم و سی دی و اختلاط و ... همه را در فشاری طاقت فرسا قرار می دهند، بهترین راه حل در کوتاه مدت، ازدواج موقت است، قرآن درباره ازدواج موقت می فرماید: « وَ أُحِلَّ لَکُمْ ما وَراءَ ذلِکُمْ أَنْ تَبْتَغُوا بِأَمْوالِکُمْ مُحْصِنینَ غَیرَ مُسافِحینَ فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَریضَةً وَ لا جُناحَ عَلَیکُمْ فیما تَراضَیتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَریضَةِ إِنَّ اللّهَ کانَ عَلیمًا حَکیمًا؛ (نساء، 24)و براى شما حلال است که [زنان دیگر را] به وسیله اموال خود طلب کنید در صورتى که پاکدامن باشید و زناکار نباشید و زنانى را که متعه کرده  اید مهرشان را به عنوان فریضه  اى به آنان بدهید و بر شما گناهى نیست که پس از [تعیین مبلغ] مقرر با یکدیگر توافق کنید [که مدت عقد یا مهر را کم یا زیاد کنید] مسلما خداوند داناى حکیم است ».
اگر واقعا آنچه را اسلام در مورد عقد موقت سفارش نموده به خوبی اجرا شود کسی دچار بی عفتی نخواهد شد.
البته در مورد ازدواج موقت شرائط و نکات فراوانی لازم است مراعات شود، یکی از آن نکات این است که این امر بیشتر برای افراد مجرد و مردهای بی همسر مطرح است نه مردانی که همسر و یا همسران قانونی دارند.

حجاب حافظ عفت و پاسدار کرامت
بد حجابی و بی حجابی از دستاوردهای شوم استعمار جدید و حربه مهم تهاجم فرهنگی است. درمقابل حجاب و پاسداری از آن یکی از مهم ترین عامل صلاح و سداد جامعه شمرده می شود. هر جامعه ای که حجاب و عفاف خود را حفظ کرده دین و فرهنگ خود را نیز نگه داشته است و هر جامعه که حجاب در آن کم رنگ شده به همان نسبت دین و فرهنگ و آداب نیز رنگ باخته است. قرآن درباره حجاب دستورات اکیدی دارد که به نمونه هایی اشاره می شود.
1-«اى پیامبر به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو پوششهاى خود را بر خود فروتر گیرند این براى آنکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند [به احتیاط] نزدیکتر است و خدا آمرزنده مهربان است ». (احزاب، 59)
در شأن نزول آیه فوق آمده که شب هنگام زنان برای نماز مغرب و عشاء به مسجد می رفتند برخی از جوانان هرزه برسر راه آنها می نشستند و با مزاح و سخنان ناروا آنها را آزار می دادند و مزاحم آنان می شدند. آیه نازل شد و به آنها دستور داد حجاب خود را به طور کامل رعایت کنند تا به خوبی شناخته نشوند و کسی بهانه مزاحمت نداشته باشند. (تفسیر نمونه، ج 17، ص 426).
دو نکته در آیه با توجه به شأن نزول قابل دقت است:
1- برای جلوگیری از مزاحمت های خیابانی دستور حجاب کامل به زنان می دهد هر چند در آیه بعدی مزاحمان را نیز تهدید کرده است، معلوم می شود حجاب در ریشه کنی هرزگی و مزاحمت ها نقش دارد.
2- زنی که حجاب دارد، به عنوان زنی با شخصیت و متدین شناخته می شود لذا با عمل خود به هرزگان اجازه نمی دهد که به حریم او اهانت نمایند.      نویسنده سید جواد حسینی