بررسی زمینه ها و شرایط ظهور

ظهور
و قیام حضرت مهدی (عج) عظیم ترین و بی سابقه ترین انقلاب تاریخ است که تحولاتی اساسی و
همه جانبه در وضعیت فکری،‌ فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جهان به وجود می
آورد. این انقلاب بزرگ جهانی همانند سایر انقلاب ها ی اجتماعی برآیند و مبتنی بر وجود علل و
شرایط مهمی است که می توان آن را در دو دسته؛ شرایط عمومی انقلاب ها و مجموعه
شرایطی که با مراجعه به آموزه های اسلامی و روایات معصومین (ع) پیرامون عصر ظهور
قابل تبیین است، مورد بررسی قرار داد:  

الف. شرایط عمومی انقلاب ها

در
یک جمع بندی علل کلی که لازم است در هر انقلابی وجود داشته باشد، عبارتند از:

1.
نارضایتی عمیق از شرایط موجود، 2. پذیرش اندیشه یا اندیشه های جدید جایگزین
(ایدئولوژی انقلاب)، 3. روحیه انقلابی، 4. وجود و نقش آفرینی ساختارهای سیاسی-
اجتماعی در رهبری انقلاب.[1] انقلاب عظیم
مهدوی نیز همانند سایر انقاب ها، برای شکل گیری و موفقیت نیازمند تحقق این علل و
شرایط می باشد.

 ب. آموزه های دینی

از
منظر آموزه های دینی ظهور امام مهدی (عج) زمانی است که شرایط و زمینه های آن فراهم
شود؛ برخی از این شرایط، با گذشت تاریخ و ظلم و جور انسان‌ها،پیشرفت علم و دانش
بشری و در نتیجه آگاهی مردم دنیا و ناامیدی از مکاتب و نظامهای گوناگون بشری فراهم می‌شود؛ اما
برخی دیگر از آن شرایط نیازمند زمینه سازی است. با مراجعه به منابع و آموزه های
اصیل دینی، مهمترین شرایط و زمینه های ظهور عبارتند از:

1. آمادگی و تحول فکری و فرهنگی جامعه بشری؛ آگاهی و آمادگی
عمومی جهان برای پذیرش حقّ و حقیقت و مخالفت جدّی با ظلم و جور و بالا رفتن سطح رشد و فهم مردم یکی از
زمینه‌ های مهم برای ظهور آن حضرت است. مردم باید به حدی از رشد و آگاهی رسیده باشند که پذیرای
حرکت انقلابی و قیام بزرگ مصلح موعود و منجی عالم بشریت باشند. چرا که تنها با
وجود آن، انقلاب جهانی حضرت به نتیجه خواهد رسید.

2. آمادگی اجتماعی؛ انقلاب جهانی آن حضرت زمانی است که مردم
جهان از ظلم و ستم و نظامات موجود خسته و مأیوس شوند. و باانتظاری سازنده، نگه
دارنده، تعهّدآور، نیروآفرین و تحرّک بخش و انجام وظایف فردی و اجتماعی خویش در
قبال اصلاح جامعه و و برپایی قیام ها و انقلاب های ظلم ستیز و عدالت خواه که موجب بیداری
وآگاهی بشریت می گردد، زمینه های ظهور منجی جهان و تشکیل حکومت عدل جهانی را به
وجود آورند. زیرا بر اساس سنت های الهی، این انسان است که در پرتو اختیار، با عمل
خویش یا جامعه را به پیش می برد و تاریخ را تکامل می بخشد و یا به خاطرسستی و عدم تلاش، قابلیت دریافت نعمت
های الهی را از دست می دهد و در سرازیری سقوط قرار می گیرد. قرآن درباره این سنت می
فرماید: «وَ أَنْ لَیسَ لِلْإِنْسانِ إِلاَّ ما سَعی وَ أَنَّ سَعْیهُ سَوْفَ یری
»[2] البته باید در
نظر داشت که در کنار این سنت، قانون امدادرسانی و تأییدات غیبی خداوند - که در مواقع
لزوم برای یاری انسان های پاک و مصلح به اجرا در می آید - تحت الشعاع واقع نمی شود؛
بلکه هر گاه انسان تا حدودی به وظایف خویش در قبال تکالیف الهی عمل کنند، آن سنت نیز به اجرا
درخواهد آمد. خداوند می فرماید: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا
اللَّهَ ینْصُرْکُمْ وَ یثَبِّتْ أَقْدامَکُمْ»[3] براساس این آیه،
مرحله فعلیت رسیدن به سنت حضرت و یاری مؤمنان مشروط به انجام دادن وظیفه از سوی آنان است. در واقع براساس فلسفه متعالی تاریخ (نگرش دینی
به آینده جهان) آینده بشر، جبری و الزامی نیست؛ بلکه منوط به اراده و خواست انسان ها است و تا
این خواست همگانی صورت نگیرد، احتمال ظهور کم رنگ تر می شود.[4]

3. آمادگی‌های فردی و وجود یارانی متعهد، مخلص و مجریانی
توانمند؛ حکومت جهانی قبل از هر چیزی به کارگزارانی مؤمن، متعهد وکوشا و نیاز
دارد تا بتوانند مسئولیت چنان اصلاحات عظیمی را به دوش گیرند. چنانکه امام جواد(ع) در این
زمینه می فرماید: «اصحاب مهدی به سوی او اجتماع می کنند که سیصد و سیزده نفراند؛ به تعداد اهل
بدر از نقاط مختلف زمین... وقتی این عده جمع شدند، خدا امر او را ظاهر می کند و
چون عده کامل شد که ده هزار نفرند، به اذن خدا خروج می کند».[5] این جمعیت خالص و
مخلص که اصحاب حضرت را تشکیل می هند، نقش جدی و قابل توجهی در رهبری سپاه و فتح کشورها و اداره مناطق و سرزمین ها ایفا خواهند
کرد.

بر
این اساس با توجه به شرایط عمومی انقلاب ها و آموزه های اسلامی و سنت های الهی،
ظهور و انقلاب جهانی حضرت مهدی (عج) – علی رغم اینکه برنامه ای الهی و آسمانی است
- همچون سایر انقلاب ها و تحولات تاریخی و اجتماعی، به یک سلسه شرایط و موقعیت های
عینی و خارجی، محیط مساعد و فضای عمومی مناسب بستگی دارد که بدون فراهم شدن آن
شرایط، تحقق نمی یابد. بنابراین روشن می شود که حضرت مهدی هم آمدنی است و هم
آوردنی، یعنی باید مؤمنان به وظایف خود عمل کنند و آماده ظهور آن حضرت بوده و و با حرکت های انقلابی و
اصلاحی خویش بر علیه فساد و طاغوت و آگاهی و بیداری بشریت، زمینه رابرای ظهور منجی
آسمانی فراهم سازند. تا اینکه اراده خداوند متعال با توجه به اوضاع و شرایط جامعه
و مناسب بودن زمینه ها و بسترها و براساس نیاز جامعه جهانی، به ظهور آن حضرت تعلق گرفته و اذن قیام
را صادر نماید.

 انقلاب اسلامی و زمینه سازی برای ظهور

یکی
از مهمترین اقداماتی که تأثیر بسزایی در زمینه سازی برای ظهور امام زمان (عج) و فراهم نمودن شرایط
و بسترهای فکری و فرهنگی و اجتماعی لازم داشته، انقلاب اسلامی ملّت ایران به رهبری
بزرگ مردی از سلاله پیامبر (صلّی الله علیه و آله) می باشد. بررسی و مطالعه روایات معصومین (ع)، اهداف و
دستاوردهای انقلاب اسلامی، مبین این حقیقت است که این انقلاب، همان حرکت آگاهی بخش و
زمینه ساز قیام حضرت مهدی )عج( است: ...ادامه دارد